Zen in de Zendo
Voor iedereen die zazen ofwel zitmeditatie komt beoefenen bij Zengroep 'Oshida' volgt hier een korte beschrijving van de gang van zaken. Om in harmonie en rust samen te kunnen beoefenen volgen we een bepaalde vormgeving. Hier doen we het zo. Voor een meer inhoudelijke aanduiding zie de link 'Zen in Woorden' op de hoofdpagina van onze website. Woorden gemarkeerd met een asterix (*) worden onderaan deze tekst verklaard.
Tijdens zazen en kinhin bewaren we stilte, ook in de aangrenzende ruimten: gang, halletje, kantine en toiletten. De mobieltjes graag eveneens stil. Schoeisel wordt in de gang of kantine achtergelaten. Tassen en waardevolle spullen kunnen in de meditatieruimte worden opgeborgen. Wees op tijd aanwezig. Bij het betreden en individueel verlaten van de zendo* maak je een buiging met de handen gevouwen in gassho*; ieder neemt z'n plaats in bij een zitkussen (zafu), bankje, krukje of stoel en wacht staande op het teken van de voorzit(s)ter. Wanneer de houten kleppers klinken (1x) maak je een buiging met de handen in gassho en ga je zitten.
Een zitperiode wordt ingeluid door drie slagen op de klankschaal. De duur van de zitperiodes is 25 minuten, respectievelijk 20 minuten (de derde van drie opeenvolgende zitperiodes). Het einde van een zitperiode wordt aangegeven door tweemaal klankschaal wanneer loopmeditatie of kinhin volgt; volgt er geen kinhin, dan door eenmaal klankschaal. Het einde van de gehele ochtend (op zaterdag) wordt aangegeven met één slag op de gong. Na het signaal waarmee het einde van de zitperiode wordt aangegeven maak je, terwijl je nog in de zazenhouding zit, een buiging (gassho) en je staat vervolgens rustig op. Staande maak je op een teken met de houten kleppers (1x) opnieuw een gassho. Indien kinhin volgt maak je een kwartslag naar rechts of links, afhankelijk van de zitplaats in de zendo. Dan volgt nogmaals een teken met de houten kleppers (1x) en begint het (langzame) lopen. Nadat kinhin op deze wijze begonnen is, is het voor deelnemers mogelijk te komen of te gaan en bv. ook om van het toilet gebruik te maken. Gelieve niet al te gaan lopen na het eerste teken met de kleppers.
Kinhin is een bewegende voortzetting van zazen; het is loopmeditatie die we gezamenlijk beoefenen. We lopen langzaam op het ritme van de ademhaling en maken kleine passen, niet veel groter dan de lengte van een voet. De klassieke handhouding is dat je met een hand een vuist maakt, de andere daar omheen vouwt en deze handhouding als geheel tegen je romp plaatst, net onder het borstbeen. De handruggen wijzen dan ofwel naar voren (shashu) ofwel naar boven (isshu). De onderarmen zijn parallel met de grond en vormen samen een horizontale lijn, als een balanceerstok. Er is wat lege ruimte onder de oksels. Je houdt met aandacht ongeveer gelijke afstand tot degene die voor je loopt. Het einde van kinhin wordt door de voorzit(s)ter aangegeven met de houten kleppers (1x), waarna de deelnemers overgaan op een gewoon wandeltempo en de looproute volgen tot ze weer bij hun plaats zijn.
Om de bloedcirculatie extra te stimuleren kan na enige tijd met 2 snelle tikken van de kleppers een teken worden gegeven met de mededeling "snelle kinhin" of "kinhin snelle pas". Het tempo wordt aanzienlijk versneld. Ook in dit geval volgt op zeker moment nog een enkele tik met de houten kleppers om het einde van kinhin aan te geven en begeeft ieder zich vervolgens in normaal wandeltempo en de looproute volgend weer naar zijn/haar plaats terug.
Zoals reeds gezegd kun je bij Zengroep 'Oshida' altijd gedurende kinhin binnenkomen of vertrekken. Tijdens de kinhinperiode is het voor nieuwe deelnemers mogelijk aan te sluiten. Bij binnenkomst in de zendo voeg je meteen in de kinhin-rij in. Toebehoren als een deken of eigen bankje of kussen laat je aan de kant liggen. Alleen wanneer je niet aan (snelle) kinhin mee kunt doen blijf je aan de kant staan. Als het teken tot beëindiging van kinhin is gegeven lopen de nieuwkomers in de kinhinlooporde door totdat ze weer in de hoek aan de deurzijde zijn gekomen. Daar wachten ze tot de anderen hun plaatsen hebben ingenomen en zoeken dan een plaats voor zichzelf. Vermijd het om kriskras door de zendo te lopen.
Soms houdt een voorzit(s)ter een korte toespraak, meestal aan het begin van de derde zitperiode. Gastleraressen geven hun teisho* na de pauze om 11.00 uur.
Gassho: letterlijk de handpalmen tegen elkaar; de handen voor de borst gevouwen met vingers en handpalmen tegen elkaar, de vingertoppen op neushoogte, de onderarmen parallel met de grond, de oksels vrij, de schouders ontspannen. Het voorover buigen gebeurt enkel vanuit het middel. De essentie van gassho is niet dat je voor iets of iemand buigt, maar dat je alleen-maar-buigt.
Zendo: afkorting van zendojo, d.w.z. plaats (jo) waar de zenweg (zen-do) beoefend wordt. In ruimere zin is dit alles, altijd en overal; in engere zin wordt er de meditatieruimte mee aangeduid.
Teisho: zenvoordracht, gelegenheid waarbij iemand direct en concreet z'n zenervaring presenteert.
